Η Ελπινίκη είναι περιβαλλοντρίστρια και εκπαιδεύτρια για παιδιά σε σχολεία, σχετικά με την οικολογία την βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Παρακολούθησε πολλά Ευρωπαϊκά προγράμματα Εrasmus+, τα οποία την βοήθησαν σημαντικά να εξελιχθεί σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, αφού με τις γνώσεις που αποκόμισε από την συμμετοχή της, είχε την ευκαιρία να εργαστεί σε διάφορους οργανισμούς και να αποτελεί σήμερα ομιλήτρια σε διάφορα συνέδρια. Μας μιλάει για την συμμετοχή της στα προγράμματα, το πως αυτά την βοήθησαν στην επαγγελματική της καριέρα και πως στοχεύει να εξελιχθεί μέσα από αυτό.

-Γεια σου Ελπινίκη, πες μας λίγα λόγια για εσένα..

Ονομάζομαι Ελπινίκη Παπαστεφάνου είμαι 28 ετών από την Λεμεσό. Είμαι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κύπρου στο Τμήμα Επιστημών Αγωγής και αριστούχος του μεταπτυχιακού προγράμματος Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφόρο Ανάπτυξη του πανεπιστημίου Frederick. Αυτή τη στιγμή  κάνω το Διδακτορικό μου στην Εκπαίδευση, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα το «Pet Therapy», σχετικά με τις στάσεις και αντιλήψεις των παιδιών προσχολικής και δημοτικής εκπαίδευσης σε σχέση με τα ζώα αλλά και την αλληλεπίδραση τους με αυτά, καθώς και την δημιουργία αειφόρων σχολείων.

-Σε έχουν βοηθήσει τα Ευρωπαϊκά προγράμματα στις σπουδές σου και τα ερευνητικά σου ενδιαφέροντα;

 Έχω παρακολουθήσει αρκετά σεμινάρια που αφορούν εκπαιδευτικά θέματα, κυρίως περιβαλλοντικά και είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με διάφορα περιβαλλοντικά προγράμματα, τόσο στη Κύπρο όσο και στο εξωτερικό με την υποστήριξη του Erasmus+. Μερικά από αυτά ήταν η περιβαλλοντική διερεύνηση στην Πορτογαλία σε συνεργασία µε το Πανεπιστήμιο Frederick. Πρόσφατα παρευρέθηκα στην Ισπανία συμμετέχοντας σε ένα οικολογικό πρόγραμμα για νέους από 5 χώρες όπου εισηγηθήκαμε προτάσεις και λύσεις για οικολογικά και κοινωνικά προβλήματα στις χώρες μας. Επίσης συμμετείχα διαδικτυακά σε ένα παγκόσμιο οικολογικό συνέδριο που διοργάνωσε το Club of Rome Global Youth και το Pennsylvania State University Sustainability Institute, στο οποίο νέοι συζήτησαν θέματα όπως η Παγκόσμια Ειρήνη, η Δικαιοσύνη, οι Κλιματικές Αλλαγές, η πλανητική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και ο αναδυόμενος νέος πολιτισμός. Μέσα από όλα αυτά τα Ευρωπαϊκά προγράμματα, συνεργάστηκα µε σπουδαίους ανθρώπους από διάφορα κράτη και ενημερώθηκα για την καινούργια καινοτομία.

-Τι κέρδισες εσύ προσωπικά μέσα από αυτά τα προγράμματα;

 Με τις γνώσεις που αποκόμισα μέσα από όλα τα προγράμματα, είχα την ευκαιρία μετέπειτα να εργαστώ ως εκπαιδεύτρια στο καινοτόμο πρόγραμμα του πανεπιστημίου Frederick ‘’Το Σχολείο της Φύσης’’ και να εφαρμόσω περιβαλλοντικές πρακτικές µε τα παιδιά. Αποτέλεσα επίσης μέντορας στο πρόγραμμα ‘’ΜΕΝΤΟΡ’’ που δημιούργησε το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας ειδικά για παιδιά µε μαθησιακές δυσκολίες που προέρχονται από δυσλειτουργικά περιβάλλοντα, όπου μέσα από βιωματικές εμπειρίες και δραστηριότητες μη τυπικής εκπαίδευσης καλύψαμε τόσο μαθησιακά πεδία, όσο και συναισθηματικούς τομείς, καθώς επίσης και την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος του παιδιού για το περιβάλλον μέσα από στάσεις και αξίες. Η προσέγγιση στο πιο πάνω πρόγραμμα εστίαζε περισσότερο στην κατανόηση του περιβάλλοντος ως ένα χώρο στο οποίο ο ίδιος ο μαθητής ανήκει.  Μας δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξουμε βιωματικές εμπειρίες, όπως περιπάτους σε πάρκα, καταφύγια και ζωολογικούς κήπους, επισκέψεις σε εκθέσεις και οικολογικά φεστιβάλ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα διακρίθηκε σε Παγκόσμιο Διαγωνισμό Εθελοντισμού.

-Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν οικολογική συνείδηση στα σχολεία; 

Μέσα από δική μου εμπειρία, όταν ήμουν βοηθός νηπιαγωγός σε ιδιωτικό σχολείο, δημιουργήσαμε µε τα παιδιά μια οικολογική κοινότητα στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από όλες τις τάξεις του δημοτικού και υπό την καθοδήγησή μου, εντοπίσαμε διάφορα προβλήματα του σχολείου και προσπαθήσαμε μέσα από δράσεις να τα βελτιώσουμε. Ο απώτερος μας σκοπός, ήταν να δημιουργήσουμε ένα σχολείο όσο πιο κοντά γίνεται στην οικολογική έννοια του αειφόρου σχολείου. Έπειτα από δική µου πρωτοβουλία για το ενδιαφέρον που έδειξαν τα παιδιά, δημιουργήσαμε και μια απογευματινή οικολογική λέσχη όπου διερευνούσαμε περαιτέρω τα περιβαλλοντικά θέματα σε πεδίο μελέτης. Διοργανώσαμε διάφορες βιωματικές δραστηριότητες, που αποσκοπούσαν στην κατανόηση των περιβαλλοντικών θεμάτων µέσω πρακτικών εφαρμογών. Μέσα στα πλαίσια του Προσκοπισμού όπου ήμουν βαθμοφόρος και μέσα από τις διάφορες σχετικές εκπαιδεύσεις που έκανα μέσα στην φύση, μετέφερα αρκετά καλές πρακτικές εφαρμογές και στα παιδιά, τα οποία ανταποκρίθηκαν στο μέγιστο των ικανοτήτων τους, αναπτύσσοντας έτσι περεταίρω την περιβαλλοντική τους συνείδηση.

–Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η Κύπρος όσον αφορά την Αειφόρο ανάπτυξη;

H Κύπρος είναι πλέον ενεργή σε αυτό τον τομέα. Για οποιονδήποτε θα ήθελε να ασχοληθεί, θα πρέπει να αρχίσει να το ψάχνει, να δικτυωθεί με τα κατάλληλα άτομα και να ενταχθεί στην κοινότητα. Υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί στην Κύπρο που κάνουν διάφορες δράσεις και προσπαθούν πάρα πολύ, αλλά θεωρώ πως θα έπρεπε να αναγνωριστούν περισσότερο. Πιστεύω ότι θα άξιζε να ρίξετε μια ματιά στο BirdLife Cyprus, TERRA CYPRIA, LCOY Cyprus, και Natura -πανδώτειρα. Μπορεί να μην είμαστε ακόμη στο επιθυμητό αποτέλεσμα ως Κύπρος, αλλά σίγουρα έχουμε προχωρήσει από το μηδέν σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό προς την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Είναι πολύ σημαντικό οι νέοι να ενημερωθούν για αυτούς τους οργανισμούς και να συμμετέχουν σε τέτοιες δράσεις, όχι μόνο για το απώτερο κοινό όφελος όλων μας αλλά κυρίως και για το προσωπικό όφελος αφού είναι κάτι που θα τους ενδυναμώσει σε πολλούς τομείς.

-Πως ένα παιδί αναπτύσσεται μέσα από ένα περιβαλλοντικό σχολείο σε σχέση με ένα συμβατικό σχολείο;

Το καλύτερο παράδειγμα που μπορώ να δώσω ήταν τότε που εργάστηκα ως νηπιαγωγός στο «Σχολείο του Δάσους» στον Κόρνο. Είναι ένα καινοτόμο σχολείο που δημιουργήθηκε πρόσφατα με κύριο κορμό την Μη τυπική εκπαίδευση για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Εκεί είχα την ευκαιρία να οργανώσω το καθημερινό πρόγραμμα των παιδιών με την υλοποίηση δραστηριοτήτων, αντί σε τάξη όπως τα συνηθισμένα σχολεία, μέσα στην ίδια την φύση. Στόχος ήταν να δώσουμε τα εφόδια στα παιδιά να είναι ενεργοί πολίτες, να συμμετέχουν στα κοινά και να παίρνουν αποφάσεις και λήψεις για ένα πιο αειφόρο μέλλον.

Ένα σχολείο μέσα στην φύση, σαφώς διαφέρει πολύ από ένα σχολείο όπως το έχουμε συνηθίσει. Βλέπουμε και ακούμε τι συμβαίνει στην κοινωνία μας σήμερα, με την έξαρση της βίας στα σχολεία, την αύξηση ψυχολογικών προβλημάτων στα παιδιά και κυρίως σε αυτή την σύγχρονη τεχνολογική εποχή που ζούμε, τον εγκλωβισμό των παιδιών και την αποξένωση που φέρνει η προσκόλληση στα τεχνολογικά μέσα όπως κινητά τηλέφωνα, τάμπλετ, τηλεοράσεις και υπολογιστές. Στο σχολείο του δάσους δίνουμε την δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη, εφόσον βρίσκονται μέσα σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχουν περιορισμοί. Για παράδειγμα, αν ένα παιδάκι τρέχει απερίσκεπτα μέσα στο δάσος και χτυπήσει λόγω της πυκνής βλάστησης, κατανοεί ότι το ίδιο φέρει την ευθύνη που δεν πρόσεχε. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνει να είναι υπόλογο της πράξης του και να συνειδητοποιεί γιατί το να μην τρέχω μέσα στο δάσος είναι από τις πράξεις που δεν είναι σωστές. Έτσι χτίζετε ο ψυχικός τους κόσμος με ανθεκτικότητα για να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις από μικρή ηλικία. Επίσης η γνώση που παρέχεται στο σχολείο του δάσους είναι βιωματική. Δηλαδή προέρχεται και αναδύετε μέσα από βιωματικές εφαρμογές, κι όχι μέσα από ένα άψυχο βιβλίο ή κάτι που του παρουσιάζεται. Το να θέσεις στο παιδί ένα ερώτημα και να το βοηθήσεις με τρόπο διαδραστικό να ακολουθήσει τα απαραίτητα βήματα που θα του δώσουν την πληροφορία που ψάχνει, είναι ένας τρόπος μάθησης αρκετά πιο ισχυρός απ΄ ότι η απλή ανάγνωση της ίδιας πληροφορίας.

Μέσα από την βιωματική εμπειρία μαθαίνουν να παίρνουν αποφάσεις, να βρίσκουν διαφορετικές λύσεις και όχι απαραίτητα μόνο μια, καθώς μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα μέσα από τα συναισθήματα τους και να νιώθουν πιο ήρεμα μέσα σε ένα περιβάλλον όπου ανήκουν. Η σύνδεση που αναπτύσσουν τα παιδιά με το περιβάλλον, ενεργοποιεί το αίσθημα της ευθύνης. Αν το περιβάλλον γύρω τους είναι βρώμικο, καταλαβαίνουν ότι πρέπει να το διατηρήσουν καθαρό. Αν σε μια ηλιόλουστη μέρα με αφόρητη ζέστη το μάθημα γίνει κάτω από το δέντρο, καταλαβαίνουν γιατί είναι σημαντικό να υπάρχουν δέντρα γύρω στους ανθρώπους. Οι διάφορες καιρικές συνθήκες, τους επιτρέπουν να βρίσκουν λύσεις προσαρμογής μέσα στο περιβάλλον και να κατανοούν τις συνθήκες σε πραγματικό χρόνο. Για παράδειγμα μια βροχερή ημέρα, είναι η ιδανική να εξηγήσεις στα παιδιά για τον κύκλο του νερού. Πολλά παιδιά, προσαρμόζονται μέσα στην φύση και καταρρίπτουν φόβους που είχαν στο παρελθόν όπως ο φόβος της αστραπής, ο ήχος του κεραυνού και η δύναμη του αέρα. Καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι κάτι φυσικό, κι ότι τα ίδια είναι ενσωματωμένα με το περιβάλλον τους. Με αυτό τον τρόπο αποδέχονται τον εαυτό τους και είναι έτοιμα να υπερασπιστούν το περιβάλλον στο οποίο ανήκουν.

-Με τι ασχολείσαι αυτή τη περίοδο, ποιοι είναι οι επόμενοι σου στόχοι;

Πρόσφατα συμμετείχα σε ένα Παγκόσμιο συνέδριο του UN στην Κύπρο, όπου ήμουν “youth champion leader for environmental peace” μαζί με μια ομάδα νέων όπου μέσα από διάφορα σεμινάρια συζητάμε σχετικά με την Παγκόσμια Ειρήνη και την Οικολογία υπό την αιγίδα του UN Environment Programme που αποσκοπεί στην συνεργασία Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων για Περιβαλλοντική δικαιοσύνη, ώστε να μοιραστούν τις ανησυχίες τους, να βρουν λύσεις και να επηρεάσουν μαζικά τους υπόλοιπους ανθρώπους. Είναι αστείο όταν μιλάμε με την άλλη πλευρά, για τα πόσα κοινά έχουμε σαν κουλτούρες και πόσο ταυτίζονται οι ανησυχίες μας για το νησί μας. Θεωρώ ότι δεν πρέπει να μας σταματάει μια αόρατη γραμμή που υπάρχει όλα αυτά τα χρόνια στο να διασυνδεθούμε μεταξύ μας και να ενωθούμε για το καλύτερο της Κύπρου μας. Οι άνθρωποι πέρα από το κοινωνικό και πολιτικό τους Background, είναι πάνω από όλα άνθρωποι με συναισθήματα, αξίες, πεποιθήσεις και στάσεις ζωής προς την προστασία του περιβάλλοντος και οι ιδέες τους μπορούν να βρουν αντίκτυπο και στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι σημαντικό ο κόσμος να ξεκινήσει να καταρρίπτει ορισμένα στερεότυπα και να συνειδητοποιήσει ότι όλοι είμαστε ίσοι και όλα μεταξύ τους συνδέονται και έχουν αντίκτυπο στον πλανήτη μας. Εδώ δεν χωράνε οι εξαιρέσεις φύλου, κουλτούρας, εθνικότητας, παρά μόνο το συλλογικό όφελος, η ειρήνη και ο σεβασμός.  Αν ενωθούμε εμείς οι νέοι μεταξύ μας, χωρίς να καθοριζόμαστε από προκαταλήψεις προηγούμενων γενεών,  μπορούμε να φέρουμε μεταρρυθμιστικές αλλαγές προς όφελος τόσο της κοινωνίας όσο και του περιβάλλοντος, γιατί είμαστε ένα με αυτό. Στόχος μου είναι η δημιουργία μιας αειφορικής κοινότητας, ενός αειφορικού σχολείου που θα βαζίζεται εξ’ ολοκλήρου στην αειφορική πολιτική και προσέγγιση, καθώς και τη δημιουργία νέων περιβαλλοντικών προγραμμάτων σε συνεργασία με διάφορους οργανισμούς. Πρόσφατα, εγγράφηκα ως μέλος στον οργανισμό “Εθελοντές Πυροσβέστες”, με απώτερο στόχο τη συνεργασία μας σε διάφορους τομείς.

Ο εθελοντισμός είναι η επιβεβαίωση ότι μια μικρή ομάδα από ελπιδοφόρους και αφοσιωμένους πολίτες, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο – Ελπινίκη Παπαστεφάνου